II. Analiza i interpretacja tekstów kultury.

Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela.


1. Wstępne rozpoznanie. Uczeń:

  1. opisuje odczucia, które budzi w nim dzieło;
  2. rozpoznaje problematykę utworu.

2. Analiza. Uczeń:

  1. przedstawia najistotniejsze treści wypowiedzi w takim porządku, w jakim występu ją one w tekście;
  2. charakteryzuje postać mówiącą w utworze;
  3. rozróżnia narrację pierwszoosobową i trzecioosobową oraz potrafi określić ich funkcje w utworze;
  4. wskazuje funkcje użytych w utworze środków stylistycznych z zakresu słownictwa (neologizmów, archaizmów, zdrobnień, zgrubień, metafor), składni (powtórzeń, pytań retorycznych, różnego typu zdań i równoważników), fonetyki (rymu, rytmu, wyrazów dźwiękonaśladowczych);
  5. omawia funkcje elementów konstrukcyjnych utworu (tytułu, podtytułu, motta, apostrofy, puenty, punktu kulminacyjnego);
  6. przypisuje czytany utwór do właściwego rodzaju literackiego (epika, liryka, dramat);
  7. rozpoznaje czytany utwór jako: przypowieść, pamiętnik, dziennik, komedię, dramat (gatunek), tragedię, balladę, nowelę, hymn, powieść historyczną;
  8. rozpoznaje odmiany gatunkowe literatury popularnej: powieść lub opowiadanie obyczajowe, przygodowe, detektywistyczne, fantastycznonaukowe, fantasy;
  9. wskazuje elementy dramatu, takie jak: akt, scena, tekst główny, tekst poboczny, mono log, dialog;
  10. znajduje w tekstach współczesnej kultury popularnej (np. w filmach, komiksach, piosenkach) nawiązania do tradycyjnych wątków literackich i kulturowych; wskazuje przykłady mieszania gatunków;
  11. uwzględnia w analizie specyfikę tekstów kultury przynależnych do następujących rodzajów sztuki: literatura, teatr, film, muzyka, sztuki plastyczne, sztuki audio wizualne.

3. Interpretacja. Uczeń:

  1. przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i uzasadnia ją;
  2. uwzględnia w interpretacji potrzebne konteksty, np. biograficzny, historyczny;
  3. interpretuje głosowo wybrane utwory literackie (recytowane w całości lub we fragmentach).

4. Wartości i wartościowanie. Uczeń:

  1. ze zrozumieniem posługuje się pojęciami dotyczącymi wartości pozytywnych i ich przeciwieństw oraz określa postawy z nimi związane, np. patriotyzm–nacjonalizm, tolerancja–nietolerancja,  piękno–brzydota, a także rozpoznaje ich obecność w życiu oraz w literaturze i innych sztukach;
  2. omawia na podstawie poznanych dzieł literackich i innych tekstów kultury podstawowe, ponadczasowe zagadnienia egzystencjalne, np. miłość, przyjaźń, śmierć, cierpienie, lęk, nadzieja, wiara religijna, samotność, inność, poczucie wspólnoty, solidarność, sprawiedliwość; dostrzega i poddaje refleksji uniwersalne wartości humanistyczne;
  3. dostrzega zróżnicowanie postaw społecznych, obyczajowych, narodowych, religijnych, etycznych, kulturowych i w ich kontekście kształtuje swoją tożsamość.

 

Zobacz również:

Odbiór wiadomości, język polski korepetycje Białystok  Analiza i interpretacja  Tworzenie wypowiedzi  Literatura zalecana