Fizyka - zakres podstawowy

PODSTAWA PROGRAMOWA PRZEDMIOTU FIZYKA
IV etap edukacyjny – zakres podstawowy

Cele kształcenia – wymagania ogólne:

I. Wykorzystanie wielkości fizycznych do opisu poznanych zjawisk lub rozwiązania prostych zadań obliczeniowych.
II. Przeprowadzanie doświadczeń i wyciąganie wniosków z otrzymanych wyników.
III. Wskazywanie w otaczającej rzeczywistości przykładów zjawisk opisywanych za pomocą poznanych praw i zależności fizycznych.
IV. Posługiwanie się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym popularno-naukowych).

Treści nauczania – wymagania szczegółowe:

1. Grawitacja i elementy astronomii. Uczeń:

1. opisuje ruch jednostajny po okręgu, posługując się pojęciem okresu i częstotliwości;
2. opisuje zależności między siłą dośrodkową a masą, prędkością liniową i pro mieniem oraz wskazuje przykłady sił pełniących rolę siły dośrodkowej;
3. interpretuje zależności między wielkościami w prawie powszechnego ciążenia dla mas punktowych lub rozłącznych kul;
4. wyjaśnia, na czym polega stan nieważkości, i podaje warunki jego występowania;
5. wyjaśnia wpływ siły grawitacji Słońca na ruch planet i siły grawitacji planet na ruch ich księżyców, wskazuje siłę grawitacji jako przyczynę spadania ciał na powierzchnię Ziemi;
6. posługuje się pojęciem pierwszej prędkości kosmicznej i satelity geostacjonarnego; opisuje ruch sztucznych satelitów wokół Ziemi (jakościowo), wskazuje siłę grawitacji jako siłę dośrodkową, wyznacza zależność okresu ruchu od promienia orbity (stosuje III prawo Keplera);
7. wyjaśnia, dlaczego planety widziane z Ziemi przesuwają się na tle gwiazd;
8. wyjaśnia przyczynę występowania faz i zaćmień Księżyca;
9. opisuje zasadę pomiaru odległości z Ziemi do Księżyca i planet opartą na paralaksie i zasadę pomiaru odległości od najbliższych gwiazd opartą na paralaksie rocznej, posługuje się pojęciem jednostki astronomicznej i roku świetlnego;
10. opisuje zasadę określania orientacyjnego wieku Układu Słonecznego;
11. opisuje budowę Galaktyki i miejsce Układu Słonecznego w Galaktyce;
12. opisuje Wielki Wybuch jako początek znanego nam Wszechświata; zna przybliżony wiek Wszechświata, opisuje rozszerzanie się Wszechświata (ucieczkę galaktyk).

2. Fizyka atomowa. Uczeń:

1. opisuje promieniowanie ciał, rozróżnia widma ciągłe i liniowe rozrzedzonych gazów jednoatomowych, w tym wodoru;
2. interpretuje linie widmowe jako przejścia między poziomami energetycznymi atomów;
3. opisuje budowę atomu wodoru, stan podstawowy i stany wzbudzone;
4. wyjaśnia pojęcie fotonu i jego energii;
5. interpretuje zasadę zachowania energii przy przejściach elektronu między poziomami energetycznymi w atomie z udziałem fotonu;
6. opisuje efekt fotoelektryczny, wykorzystuje zasadę zachowania energii do wyznaczenia energii i prędkości fotoelektronów.

3. Fizyka jądrowa. Uczeń:

1. posługuje się pojęciami pierwiastek, jądro atomowe, izotop, proton, neutron, elektron; podaje skład jądra atomowego na podstawie liczby masowej i atomowej;
2. posługuje się pojęciami: energii spoczynkowej, deficytu masy i energii wiązania; oblicza te wielkości dla dowolnego pierwiastka układu okresowego;
3. wymienia właściwości promieniowania jądrowego α, β, γ; opisuje rozpady alfa, beta (wiadomości o neutrinach nie są wymagane), sposób powstawania promieniowania gamma; posługuje się pojęciem  jądra stabilnego i niestabilnego;
4. opisuje rozpad izotopu promieniotwórczego, posługując się pojęciem czasu połowicznego rozpadu; rysuje wykres zależności liczby jąder, które uległy rozpadowi od czasu; wyjaśnia zasadę datowania  substancji na podstawie składu izotopowego, np. datowanie węglem 14 C;
5. opisuje reakcje jądrowe, stosując zasadę zachowania liczby nukleonów i zasadę zachowania ładunku oraz zasadę zachowania energii;
6. opisuje wybrany sposób wykrywania promieniowania jonizującego;
7. wyjaśnia wpływ promieniowania jądrowego na materię oraz na organizmy;
8. podaje przykłady zastosowania zjawiska promieniotwórczości i energii jądrowej;
9. opisuje reakcję rozszczepienia uranu 235 U zachodzącą w wyniku pochłonięcia neutronu; podaje warunki zajścia reakcji łańcuchowej;
10. opisuje działanie elektrowni atomowej oraz wymienia korzyści i zagrożenia płyną ce z energetyki jądrowej;
11. opisuje reakcje termojądrowe zachodzące w gwiazdach oraz w bombie wodorowej.

W niektórych szkołach edukacja z fizyki na tym się kończy, jeżeli zaś chcesz przystąpić do egzaminu maturalnego, pamiętaj że konieczne jest opanowanie materiału z zakresu rozszerzonego. Zapraszamy do nas na kurs maturalny obejmujący zarówno utrwalenie wiedzy z zakresu podstawowego jak i wprowadzenie zakresu rozszerzonego.