Strona głównaHistoria - zakres podstawowy

Historia - zakres podstawowy

PODSTAWA PROGRAMOWA PRZEDMIOTU HISTORIA
IV etap edukacyjny – zakres podstawowy

Cele kształcenia  – wymagania  ogólne:

I.Chronologia historyczna.

Uczeń porządkuje i synchronizuje wydarzenia z historii powszechnej oraz dziejów ojczystych; dostrzega zmienność i dynamikę wydarzeń w dziejach, a także ciągłość procesów historycznych.

II. Analiza i interpretacja historyczna.

Uczeń analizuje wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w kontekście epoki i dostrzega zależności pomiędzy różnymi dziedzinami życia społecznego; rozpoznaje rodzaje źródeł; ocenia przydatność źródła do wyjaśnienia problemu historycznego; dostrzega wielość perspektyw badawczych oraz wielorakie interpretacje historii i ich przyczyny.

III. Tworzenie narracji historycznej.

Uczeń tworzy narrację historyczną w ujęciu przekrojowym lub problemowym; dostrzega problem i buduje argumentację, uwzględniając różne aspekty procesu historycznego; dokonuje selekcji i hierarchizacji oraz integruje pozyskane informacje z różnych źródeł wiedzy.

Treści nauczania – wymagania szczegółowe:

1. Europa i świat po I wojnie światowej. Uczeń:

  1. opisuje następstwa wojny, wyróżniając konsekwencje polityczne, gospodarcze, społeczne i kulturowe;
  2. wyjaśnia cele powołania i charakter Ligi Narodów;
  3. wyjaśnia politykę mocarstw wobec Niemiec po zakończeniu I wojny światowej.

2. Odrodzenie państwa polskiego po I wojnie światowej. Uczeń:

  1. opisuje odrodzenie państwa polskiego oraz jego granice i sąsiadów;
  2. charakteryzuje i ocenia postanowienia traktatu wersalskiego wobec Polski;
  3. porównuje cele i skutki powstania wielkopolskiego i trzech powstań śląskich oraz wyjaśnia przyczyny i opisuje następstwa wojny polsko-bolszewickiej;
  4. charakteryzuje ustrój polityczny II Rzeczypospolitej na podstawie konstytucji marcowej 1921 r.;
  5. wskazuje czynniki utrudniające proces integracji odrodzonego państwa polskiego;
  6. wyjaśnia cele i skutki reformy Władysława Grabskiego;
  7. ocenia wkład Józefa Piłsudskiego i Romana Dmowskiego w odbudowę państwa polskiego.

3. Kryzys demokracji w Europie Zachodniej. Uczeń:

  1. charakteryzuje okoliczności oraz następstwa dojścia do władzy Mussoliniego i Hitlera;
  2. porównuje faszyzm z nazizmem, uwzględniając organizację państwa, ideologię oraz politykę wobec społeczeństwa;
  3. charakteryzuje i ocenia politykę państw europejskich wobec Hitlera i wskazuje na jej uwarunkowania.

4. System totalitarny w ZSRR. Uczeń:

  1. opisuje okoliczności dojścia do władzy Stalina;
  2. opisuje zmiany w życiu politycznym, społecznym i gospodarczym ZSRR po dojściu do władzy Stalina, z uwzględnieniem uprzemysłowienia kraju, kolektywizacji rolnictwa oraz jej następstw (Wielki  Głód) i Wielkiej Czystki;
  3. porównuje totalitarne systemy hitlerowskich Niemiec i Związku Radzieckiego.

5. Kryzys demokracji parlamentarnej w Polsce. Uczeń:

  1. wyjaśnia przyczyny i skutki przewrotu majowego;
  2. porównuje główne postanowienia konstytucji marcowej 1921 r. i konstytucji kwietniowej 1935 r.;
  3. wymienia charakterystyczne cechy rządów sanacji, wskazując różnice między demokracją parlamentarną a rządami autorytarnymi;
  4. charakteryzuje główne kierunki polityki zagranicznej II Rzeczypospolitej.

6. Gospodarka i społeczeństwo II Rzeczypospolitej. Uczeń:

  1. charakteryzuje strukturę społeczną, narodowościową i wyznaniową odrodzonego państwa polskiego, dostrzegając przyczyny konfliktów społecznych i narodowościowych;
  2. porównuje przejawy kryzysu gospodarczego na świecie i w Polsce, wskazując jego specyficzne cechy;
  3. opisuje osiągnięcia gospodarcze II Rzeczypospolitej, w tym budowę portu w Gdyni i utworzenie Centralnego Okręgu Przemysłowego;
  4. charakteryzuje główne osiągnięcia kultury i nauki II Rzeczypospolitej.

7. II wojna światowa. Uczeń:

  1. wyjaśnia polityczne, społeczne i gospodarcze przyczyny wybuchu II wojny światowej;
  2. charakteryzuje położenie międzynarodowe Polski w przededniu wybuchu II wojny światowej;
  3. ocenia konsekwencje zawarcia paktu Ribbentrop-Mołotow;
  4. sytuuje w czasie i przestrzeni etapy i fronty II wojny światowej, wskazując momenty przełomowe;
  5. przedstawia przyczyny i skutki Holokaustu oraz opisuje przykłady oporu ludności żydowskiej;
  6. przedstawia okoliczności powstania koalicji antyfaszystowskiej oraz porównuje postanowienia konferencji w Teheranie, Jałcie i Poczdamie;
  7. charakteryzuje bezpośrednie skutki II wojny światowej, wyróżniając następstwa polityczne, społeczne, gospodarcze i kulturowe, z uwzględnieniem przesunięć ludności w Europie Środkowej.

8. Ziemie polskie pod dwiema okupacjami. Uczeń:

  1. porównuje cele i metody polityki niemieckiej i radzieckiej w okupowanej Polsce;
  2. opisuje strukturę polityczną i wojskową oraz działalność polskiego państwa pod ziemnego i ocenia historyczną rolę Armii Krajowej;
  3. wyjaśnia przyczyny i opisuje skutki wybuchu powstania warszawskiego oraz ocenia postawę aliantów i Związku Radzieckiego wobec powstania;
  4. analizuje zmiany terytorialne, straty ludnościowe, kulturowe i materialne Polski będące następstwem II wojny światowej.

9. Sprawa polska w czasie II wojny światowej. Uczeń:

  1. przedstawia okoliczności powstania oraz działalność rządu II Rzeczypospolitej na uchodźstwie;
  2. charakteryzuje udział Polaków w wysiłku militarnym aliantów oraz sytuuje w czasie i przestrzeni działania wojsk polskich na różnych frontach wojny;
  3. ocenia politykę mocarstw wobec sprawy polskiej w czasie II wojny światowej.

10. Świat po II wojnie światowej. Uczeń:

  1. wyjaśnia przyczyny i skutki rozpadu koalicji antyhitlerowskiej oraz opisuje początki zimnej wojny;
  2. opisuje okoliczności i ocenia skutki powstania NRD i RFN;
  3. charakteryzuje sojusze polityczno-militarne NATO i Układu Warszawskiego, sytuując je na mapie;
  4. charakteryzuje państwa będące w strefie wpływów ZSRR, z uwzględnieniem wydarzeń na Węgrzech w 1956 r. i w Czechosłowacji w 1968 r.;
  5. sytuuje w czasie i przestrzeni proces dekolonizacji oraz ocenia jego następstwa, uwzględniając rolę ONZ;
  6. wyjaśnia znaczenie II Soboru Watykańskiego dla przemian w Kościele katolickim drugiej połowy XX w.;
  7. charakteryzuje konflikty zimnej wojny, w tym wojny w Korei, Wietnamie i Afganistanie oraz kryzys kubański, uwzględniając rolę ONZ;
  8. wyjaśnia przyczyny i charakter konfliktu bliskowschodniego;
  9. charakteryzuje przemiany w Chinach po II wojnie światowej;
  10. opisuje przemiany polityczne i społeczno-gospodarcze w ZSRR w latach 1945–1991;
  11. charakteryzuje przemiany społeczno-polityczne w Europie Środkowo-Wschodniej w 1989 r.;
  12. opisuje zmiany kulturowe i społeczne po II wojnie światowej;
  13. przedstawia cele i główne etapy rozwoju Unii Europejskiej.

11. Polska w systemie komunistycznym. Uczeń:

  1. wyjaśnia okoliczności przejęcia władzy w Polsce przez komunistów;
  2. charakteryzuje system represji stalinowskich w Polsce i ocenia jego skutki;
  3. charakteryzuje realia życia gospodarczego i społecznego PRL-u;
  4. porównuje przyczyny i skutki kryzysów 1956 r., 1968 r. i 1970 r., 1976 r.;
  5. ocenia polityczną i społeczną rolę Kościoła katolickiego w PRL-u.

12. Rozkład systemu komunistycznego w Polsce – polska droga do suwerenności. Uczeń:

  1. wyjaśnia znaczenie pontyfi katu Jana Pawła II dla przemian politycznych w Polsce;
  2. wyjaśnia przyczyny i skutki wydarzeń sierpniowych 1980 r. oraz ocenia rolę Solidarności w przemianach politycznych i ustrojowych;
  3. przedstawia okoliczności wprowadzenia i następstwa stanu wojennego;
  4. opisuje najważniejsze postanowienia „Okrągłego Stołu”;
  5. charakteryzuje przemiany polityczne, społeczno-gospodarcze i kulturowe po 1989 r.;
  6. przedstawia okoliczności i ocenia znaczenie przystąpienia Polski do NATO i Unii Europejskiej.