Literatura zalecana - matura

PODSTAWA PROGRAMOWA PRZEDMIOTU JĘZYK POLSKI
IV etap edukacyjny

Zalecana literatura dla poziomu podstawowego i rozszerzonego

Poziom podstawowy:

1. Teksty poznawane w całości 

(nie mniej ni ż 13 pozycji książkowych odpowiednio w trzyletnim bądź czteroletnim okresie nauczania oraz wybrane przez nauczyciela teksty o mniejszej objętości, przy czym nie można pominąć autorów i utworów oznaczonych gwiazdką):

• Sofokles Antygona lub Król Edyp (wersja literacka lub spektakl teatralny);
• * Bogurodzica; Lament świętokrzyski;
• *Jan Kochanowski – wybrane pieśni, treny (inne niż w gimnazjum) i psalm;
• Mikołaj Sęp Szarzyński – wybrane sonety;
• William Szekspir Makbet lub Hamlet;
• Adam Mickiewicz – wybrane sonety i inne wiersze (w tym Romantyczność), *Dziadów część III, *Pan Tadeusz;
• Juliusz Słowacki – wybrane wiersze;
• Cyprian Norwid – wybrane wiersze;
• Bolesław Prus *Lalka;
• Fiodor Dostojewski – wybrany utwór, np. Zbrodnia i kara, Łagodna;
• Joseph Conrad Jądro ciemności;
• Jan Kasprowicz, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Leopold Staff – wybrane wiersze;
• Stanisław Wyspiański * Wesele;
• Władysław Stanisław Reymont Chłopi (tom I – Jesień);
• Stefan Żeromski – wybrany utwór (Ludzie bezdomni, Wierna rzeka, Echa leśne lub Przedwiośnie);
• Bolesław Leśmian, Julian Tuwim, Jan Lechoń, Julian Przyboś, Józef Czechowicz, Konstanty Ildefons Gałczyński – wybrane wiersze;
• Jarosław Iwaszkiewicz – wybrane opowiadanie;
• *Bruno Schulz – wybrane opowiadanie;
• Tadeusz Borowski – wybrane opowiadanie;
• Krzysztof Kamil Baczyński, Tadeusz Różewicz, Czesław Miłosz, Wisława Szymborska, Zbigniew Herbert, Ewa Lipska, Adam Zagajewski, Stanisław Barańczak – wybrane wiersze;
• Miron Białoszewski – wybrane utwory;
• wybrany dramat dwudziestowieczny z literatury polskiej (np. Stanisława Ignacego Witkiewicza, Sławomira Mrożka lub Tadeusza Różewicza);
• wybrana powieść polska z XX lub XXI w. (np. Marii Kuncewiczowej Cudzoziemka, Zofii Nałkowskiej Granica, Józefa Mackiewicza Droga donikąd, Stanisława Lema Solaris, Juliana Stryjkowskiego Austeria, Tadeusza Konwickiego Kronika wypadków miłosnych);
• wybrana powieść światowa z XX lub XXI w. (np. Franza Kafki Proces, Alberta Camusa Dżuma, George’a Orwella Rok 1984, Isaaca Bashevisa Singera Sztukmistrz z Lublina,Gabriela Garcii Marqueza Sto lat samotności, Umberto Eco Imię róży).

2. Teksty poznawane w całości lub w części (decyzja należy do nauczyciela), przy czym nie można pominąć utworu oznaczonego gwiazdką:

• wybór mitów;
• Dzieje Tristana i Izoldy;
• Miguel Cervantes Don Kichote;
• Jan Chryzostom Pasek Pamiętniki;
• Ignacy Krasicki – wybrana satyra lub Monachomachia;
• Adam Mickiewicz Dziady część IV;
• Juliusz Słowacki Kordian;
• Witold Gombrowicz * Ferdydurke;
• Irit Amiel – wybrane opowiadanie z tomu Osmaleni lub Hanna Krall Zdążyć przed Panem Bogiem;
• Gustaw Herling-Grudziński Inny świat;
• Ryszard Kapuściński Podróże z Herodotem;
• Biblia (wybrane psalmy, fragmenty: Pieśni nad Pieśniami, Księgi Hioba, Apokalipsy św. Jana).

3. Inne:

• wybrane filmy z twórczości polskich reżyserów (np. Krzysztofa Kieślowskiego, An-drzeja Munka, Andrzeja Wajdy, Krzysztofa Zanussiego);
• homilia Jana Pawła II wygłoszona 2 czerwca 1979 roku w Warszawie na Placu Zwycięstwa (Piłsudskiego) – nagranie telewizyjne.

Poziom rozszerzony:

1. Teksty poznawane w całości. Teksty określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:

• Horacy – wybrane liryki;
• Jan Kochanowski Treny (jako cykl poetycki);
• poezja barokowa (np. Daniel Naborowski, Jan Andrzej Morsztyn);
• wybrany wiersz z romantycznej poezji europejskiej;
• Juliusz Słowacki Kordian lub Fantazy;
• Zygmunt Krasi ń ski Nie-Boska Komedia;
• realistyczna lub naturalistyczna powieść europejska (np. Honoriusz Balzak Ojciec Goriot, Emil Zola Nana lub Gustaw Flaubert Pani Bovary);
• Stanisław Ignacy Witkiewicz Szewcy;
• Gustaw Herling-Grudziński – wybrane opowiadanie;Michaił Bułhakow Mistrz i Małgorzata;
• wybrana powieść lub zbiór opowiadań z XX lub XXI w. (np. Marii Dąbrowskiej, Zofii Nałkowskiej, Marii Kuncewiczowej, Józefa Wittlina, Józefa Mackiewicza, Juliana Stryjkowskiego, Andrzeja Kuśniewicza, Tadeusza Konwickiego, Stanisława Lema, Wiesława Myśliwskiego, Marka Nowakowskiego, Jerzego Pilcha, Olgi Tokarczuk, Stefana Chwina, Pawła Huellego);
• wybrana powieść (lub zbiory opowiadań) dwudziestowiecznych autorów z literatury światowej (np. Franza Kafki, Thomasa Manna, Vladimira Nabokova, Alberta Camusa, Isaaca Bashevisa Singera, Johna Steinbecka, Kurta Vonneguta, Gabriela Garcii Marqueza, Gunthera Grassa, Umberto Eco, Milana Kundery);
• wybrane wiersze dwudziestowiecznych poetów polskich (innych niż wymienieni na poziomie podstawowym).

2. Teksty poznawane w całości lub w części (decyzja należy do nauczyciela), przy czym nie można pominąć utworu oznaczonego gwiazdką:

• Teksty określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:
• wybrany esej Mieczysława Jastruna lub Zygmunta Kubiaka poświęcony kulturze antycznej;
• Dante Alighieri Boska komedia; Johann Wolfgang Goethe Faust;
• Czesław Miłosz – wybrany esej;
• Zbigniew Herbert – wybrany esej;
• inny esej autora polskiego (np. Kazimierza Wyki, Jana Błońskiego, Marii Janion, Leszka Kołakowskiego, ks. Józefa Tischnera, Jarosława Rymkiewicza, Jerzego Stempowskiego);
• wybrany reportaż autora polskiego (np. Ryszarda Kapuścińskiego, Krzysztofa Kąkolewskiego, Hanny Krall, Henryka Grynberga);  dziennik (np. Marii Dąbrowskiej, Zofii Nałkowskiej, Jarosława Iwaszkiewicza, Witolda Gombrowicza);
• Jan Paweł II Tryptyk Rzymski;
• Biblia (fragmenty Starego i Nowego Testamentu jako konteksty interpretacyjne dla lektury dzieł z innych epok).

3. Inne, jak dla zakresu podstawowego, a ponadto:

• wybrane filmy z klasyki kinematografii światowej (np. Ingmara Bergmana, Charlesa Chaplina, Federico Felliniego, Akiry Kurosawy, Andrieja Tarkowskiego, Orsona Wellesa);
• spektakle teatralne (w tym Teatru TV) – przynajmniej jeden w roku;
• stała lektura gazety codziennej, tygodnika opinii, miesięcznika i kwartalnika.